Ayşe GÜLER

Yüksek Öğrenimde uygulanan “yüksek ayrıcalık, teşvik ve muafiyetler” yeni üniversiteler açılmasına yönelik ilgiyi artırıyor.
Maliye Bakanı Serdar Denktaş’ın, Rauf Denktaş Üniversitesi’ne 10 yıllığına arazi kiralaması ile kamuoyunda başlayan tartışmalar, gözleri üniversitelere devlet tarafından sağlanan teşviklere çevirdi.

Ülkede 19 üniversite bulunuyor, bunların 3’ü YÖK onayı bekliyor.

Yükseköğretim Kurumları Mali Düzenleme Yasası ile Yükseköğretim Yasası, her üniversiteye verilen teşvikleri, sağlanan muafiyetleri madde madde belirliyor.

Üniversiteler, devlet arazilerini 10 yıllığına kadar Maliye Bakanı’nın onayı ile kiralayabiliyor, daha uzun süreli kiralamalar Bakanlar Kurulu onayı gerektiriyor.

Bununla birlikte; üniversitelere vergiden, araziye, elektrikten alt yapıya kadar birçok konuda çeşitli muafiyetler sağlanıyor.

MADDE MADDE MUAFİYET:

• Üniversitelere ‘elektrik teşviki’ konusunda imtiyaz sağlanıyor. Yurtlara kilovat saat başına 10 kuruşluk teşvik veriliyor.
• Yükseköğretim kurumları, Teşvik Yasası’nda öngörülen tüm vergi, (Katma Değer Vergisi hariç) resim ve harç, indirim, muafiyet ve istisnalarından, gümrük vergisi ile resim, harç ve fon indirim ve muafiyetlerinden faydalanıyor.
• Üniversiteler, faaliyetlerinde kullanacağı ve ithal edip envanterine kayıt edeceği amortismana tabi döşeme ve demirbaş, makine ve teçhizat, kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs ve 1600cc’ye kadar olan binek arabaları (salon tipi motorlu araçlar), eğitim amaçlı similatörler, yatırım malları, bilimsel araştırma amaçlı sarf malzemeleri ile kullanılan diğer ara malzemeler Gelir ve Vergi Dairesi’nden onay alınması koşulu ile Gümrük ve  İstihsal Yasası’nda belirlenen gümrük vergisi, resim,  harç ve fonlardan muaf tutuluyor.
• Yükseköğretime yönelik faaliyetlerinden oluşan kârlar, gelir vergisi ve kurumlar vergisine tabi tutulmuyor.
• Üniversiteler, kendi adlarına yapılacak her türlü taşınmaz mal kayıt, devir ve tapu işlemleri sırasında Tapu ve Kadastro Dairesi (Harçlar ve Ücretler) Yasası ile ödenmesi öngörülen harçların ödenmesinden de muaf tutuluyor.
• Belediyelere ödenen Taşınmaz Mal Vergisi ile Belediyeler Yasası ve Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası kuralları uyarınca ödemeleri gereken her türlü alt yapı, inşaat, bina ve tesislerle ilgili ödemeleri gereken tüm fon, vergi, resim ve harç ile inşaat ruhsat ve izin vergisi de teşvik kapsamında bağışlanıyor.
• İlgili yasaya göre üniversiteler; Hazine Malları Yasası’na ve bunun altında çıkarılan Devlet İhale Tüzüğüne ve Taşınmaz Hazine Malları (Kiralama ve Değerlendirme) Yasasına bağlı değil.  Mal ve hizmetlerin satın alınması, inşaat ve yatırımların ne şekilde ihale edileceği kendi kuruluş tüzüklerinde veya iç mevzuatlarında belirleniyor.
• Yükseköğretim kurumlarının yetkili kurulları tarafından Vakıf kurulmasına karar verilmesi halinde bu vakıf, Evkaf ve Vakıflar Yasası altında çıkarılan 1957 Evkaf Dairesi (Harçlar Tayini) Nizamnamesinde belirtilen harçlardan muaf tutuluyor.
• Enerji, su ve atık yönetimi ihtiyaçlarının giderilmesi için alınacak her türlü ekipman ve makineler ile malzemeler gümrük vergilerinden ve Katma Değer Vergisi dışındaki her türlü vergi, resim, harç ve fonlardan muaf…
• Yasaya göre; üniversiteler güneş ve rüzgar enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları kullanılmak suretiyle enerji üretimi ve üretilen enerjinin şebekeye aktarımı ve kullanımı halinde, devlet tarafından verilen teşvikten yararlanıyor.
• Üniversite ve burada çalışan yabancı uyruklu öğretim üyeleri, öğretim görevlileri ve bu kişilerin birinci derecedeki yakınları çalışma izinleri, oturma izinleri ve sağlık raporları için Devlete ödemeleri gereken vergi, resim ve harçtan da muaf tutulur.
• Yasaya göre; gerçek veya tüzel kişilerin yükseköğretim kurumlarına yapacağı her türlü taşınmaz mal veya mali yardım ve bağışlar, bildirilecek gelirden, Gelir Vergisi Yasası kuralları çerçevesinde indirilir.
• Yükseköğretim Kurumlarının dış temsilciliklerde ve/veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde düzenledikleri kağıt, belge, vesair enstrümanlar damga pulu mükellefiyetlerinden ve Pul Yasası altında alınması gereken vergilere de tabi tutulmaz.
• Üniversitelere her seferinde üç günü geçmemek şartıyla ders vermek, araştırma yapmak, seminer, konferans vermek ve panele katılmak amacıyla Türkiye’den veya üçüncü ülkelerden, hava ve deniz yolu ile gelen öğretim üyeleri, uçak bilet bedelleri veya gemi bilet bedelleri üzerinden alınan her türlü vergi, resim, harç ve fonlardan muaf tutuluyor.
• Üniversitelerin Tıp Fakültelerine bağlı hastaneler için sağlık amaçlı alınacak ekipman, araç ve gereçler, Gümrük ve İstihsal Yasası’nda belirlenen gümrük vergisi ile resim, harç ve fonlardan muaf tutulur.

Devlet Emlak Malzeme Dairesi…

10 yıla kadar bakana kiralama yetkisi

Üniversiteler, kiralama yapmak istedikleri arazilerle ilgili ilk adım olarak Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi’ne başvuruda bulunuyor.

Arazilerin kiralanıp, kiralanmayacağına ilişkin başvuru; Maliye Bakanı’nın onayına sunuluyor.

Hazine Malları Yasası kapsamında arazinin ne kadar süre ile kiralanacağı bakan takdirine bağlı. İlgili bakanlık 10 yıla göre kadar kiralama yapabiliyor, 10 yıldan fazlası kiralamalarda Bakanlar Kurulu onayı isteniyor.

MALİYE BAKANLIĞI:

Elektriğe kilovat başına 10 kuruş teşvik, TC kaynaklarından destek…

Maliye Bakanlığı’nda üniversiteler için sağlanan imtiyazlar, 4 başlık altında toplanabiliyor.

Bütçeden iki vakıf üniversitesi; Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) ve Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ)’ne her yıl belli miktarda ödenek ayrılıyor.

Bunun dışında özel üniversiteler de dahil, tüm üniversitelere TC kaynaklı projelerden yararlanmaları için konan belirli rakamlar var.

Bu gibi kaynaklar, ortak tanıtım faaliyetlerini desteklemek için kullanılabiliyor.

TC kaynaklarından; Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) gibi ülkede yerleşkesi olan TC üniversitelerine destek de sağlanıyor.

Son olarak üniversitelere ‘elektrik teşviki’ konusunda da imtiyaz sağlanıyor. Yurtlara kilovat saat başına 10 kuruşluk teşvik veriliyor.

Vergi…

Yükseköğretim Kurumları Mali Düzenleme Yasası’na göre; üniversitelere Teşvik Yasası’nda öngörülen tüm vergi, (Katma Değer Vergisi hariç) resim ve harç, indirim, muafiyet ve istisnalarından, gümrük vergisi ile resim, harç ve fon indirim ve muafiyetlerinden faydalanıyor.

Makine, teçhizat…

Yükseköğretim kurumlarının faaliyetlerinde kullanacağı ve ithal edip envanterine kayıt edeceği  amortismana  tabi  döşeme ve demirbaş, makine ve teçhizat, kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs ve 1600cc’ye kadar olan binek arabaları (salon tipi motorlu araçlar), eğitim amaçlı similatörler, yatırım malları, bilimsel araştırma amaçlı   sarf malzemeleri  ile  kullanılan diğer  ara malzemeler Gelir ve Vergi Dairesi’nden onay alınması koşulu ile Gümrük ve  İstihsal Yasası’nda belirlenen gümrük vergisi, resim,  harç ve fonlardan muaf tutuluyor.

Ancak, motorlu araçların amortisman süreleri dolmadan elden çıkarılmaları halinde bu muafiyet ortadan kalkar ve gümrük mevzuatınca vergiye tabi tutulur.

Kârları da vergiden muaf…

Yükseköğretim Kurumlarının yükseköğretime yönelik faaliyetlerinden oluşan kârları, gelir vergisinden ve kurumlar vergisine tabi tutulmaz.  

Bu muafiyetten yararlanılabilmesi için münhasıran yükseköğretime ilişkin faaliyetleri ile ilgili vergi mevzuatına uygun hesap sunulması gerekir.

Tapu işlemleri…

Öte yandan yükseköğretim kurumları kendi adlarına yapılacak her türlü taşınmaz mal kayıt, devir ve tapu işlemleri sırasında Tapu ve Kadastro Dairesi (Harçlar ve Ücretler) Yasası ile ödenmesi öngörülen harçların ödenmesinden de muaf tutulur.

Bununla birlikte belediyelere ödenen Taşınmaz Mal Vergisi ile Belediyeler Yasası ve Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası kuralları uyarınca ödemeleri gereken her türlü alt yapı, inşaat, bina ve tesislerle ilgili ödemeleri gereken tüm fon, vergi, resim ve harç ile inşaat ruhsat ve izin vergisine da tabi tutulmaz.

İnşaat, yatırım…

İlgili yasaya göre üniversiteler; Hazine Malları Yasası’na ve bunun altında çıkarılan Devlet İhale Tüzüğüne ve Taşınmaz Hazine Malları (Kiralama ve Değerlendirme) Yasasına bağlı değil.  Mal ve hizmetlerin satın alınması, inşaat ve yatırımların ne şekilde ihale edileceği kendi kuruluş tüzüklerinde veya iç mevzuatlarında belirleniyor.

Yükseköğretim kurumlarının yetkili kurulları tarafından Vakıf kurulmasına karar verilmesi halinde bu vakıf, Evkaf ve Vakıflar Yasası altında çıkarılan 1957 Evkaf Dairesi (Harçlar Tayini) Nizamnamesinde belirtilen harçlardan muaf tutuluyor.

Ayrıca, enerji, su ve atık yönetimi ihtiyaçlarının giderilmesi için  alınacak her türlü ekipman ve makineler ile malzemeler gümrük vergilerinden ve Katma Değer Vergisi dışındaki her türlü vergi, resim, harç ve fonlardan muaf…

Devlet tarafından teşvik…

Yasaya göre; üniversiteler güneş ve rüzgar enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları kullanılmak suretiyle enerji üretimi ve üretilen enerjinin şebekeye aktarımı ve kullanımı halinde, devlet tarafından verilen teşvikten yararlanır.

Çalışma, oturma izinleri…

Öte yandan üniversite ve burada çalışan yabancı uyruklu öğretim üyeleri, öğretim görevlileri ve bu kişilerin birinci derecedeki yakınları çalışma izinleri, oturma izinleri ve sağlık raporları için Devlete ödemeleri gereken vergi, resim ve harçtan da muaf tutulur.

Bağış, gelirler…

Yasaya göre; gerçek veya tüzel kişilerin yükseköğretim kurumlarına yapacağı her türlü taşınmaz mal veya mali yardım ve bağışlar, bildirilecek gelirden, Gelir Vergisi Yasası kuralları çerçevesinde indirilir.

Yükseköğretim Kurumlarının dış temsilciliklerde ve/veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde düzenledikleri kağıt, belge, vesair enstrümanlar damga pulu mükellefiyetlerinden ve Pul Yasası altında alınması gereken vergilere de tabi tutulmaz.

Uçak biletinde vergi yok

İlgili yasaya göre; üniversitelere her seferinde üç günü geçmemek şartıyla ders vermek, araştırma yapmak, seminer, konferans vermek ve panele katılmak amacıyla Türkiye’den veya üçüncü ülkelerden, hava ve deniz yolu ile gelen öğretim üyeleri, uçak bilet bedelleri veya gemi bilet bedelleri üzerinden alınan her türlü vergi, resim, harç ve fonlardan muaf tutuluyor.

Sağlık ekipmanları için de kolaylık…

Üniversitelerin Tıp Fakültelerine bağlı hastaneler için sağlık amaçlı alınacak ekipman, araç ve gereçler, Gümrük ve İstihsal Yasası’nda belirlenen gümrük vergisi ile resim, harç ve fonlardan muaf tutulur.

Ancak bu muafiyetten yararlanılabilmesi için Gelir ve Vergi Dairesi’nden onay alınması koşul tutulur.

DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ…

Yurt yapımı için vergi muafiyeti bu yıl kalktı…

Devlet Planlama Örgütü tarafından üniversitelere yurt yapımı konusunda belli oranda vergi muafiyeti sağlanıyordu.

Ancak bu yıl itibariyle yurtların belli kapasiteye ulaşması nedeniyle bu imtiyaz da ortadan kalktı.

EĞİTİM BAKANLIĞI:

Üniversiteler, Eğitim Bakanlığı’ndan ön açma izni veriliyor. 2017’den önce, ön açma izninin verilmesi için kriter yoktu.

Şu anda mevduat ve arazi kriteri aranıyor.

Bakanlığın Milli Eğitim Yasası’na göre arazi veya mülkü kiralama yetkisi yok. Yalnızca talep olması halinde eğitim amaçlı kullanılıp, kullanmadığına ilişkin görüş yazısı veriyor.

YASA NE DİYOR?

‘Vergiden muaf’

Yükseköğretim Yasası’nda üniversitelere sağlanan mali kaynaklar, 39. maddede düzenleniyor.

Buna göre; yükseköğretim kurumlarına yapılacak olan her türlü vasiyet, resim, harç, fon ve gümrük gibi her türlü vergiden muaf tutuluyor.

Üniversitelerin eğitim-öğretim, yönetim ve yatırım ile ilgili her türlü ihtiyaçlarının satın alınmasındaki ödemeler resim, harç ve gümrük gibi vergiler alınmıyor. 

İlgili maddede ayrıca, “Gerçek ve tüzel kişilerin üniversiteye yapacağı her türlü mali yardımlar, Gelir Vergisi Yasası kurallarına göre, beyanname ile bildirilecek gelirden ve kurumlar kazancından indirilir.

Yükseköğretim kurumlarına yapılacak Devlet katkısına ilişkin koşul, kural ve esaslar, Bakanlıkça hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca onaylanacak bir tüzükle belirlenir” deniliyor.